Tijdreis: 900 jaar Utrechts Erfgoed
 
Op 2 juni 1122 kreeg Utrecht stadsrechten. Dat gebeurde na een hoog oplopend conflict tussen bisschop Godebald en de toenmalige inwoners van Utrecht. Dit werd na tussenkomst van keizer Hendrik V beslecht in het voordeel van de inwoners, die hiermee een vorm van zelfbestuur kregen. De 900 jaar oude oorkonde wordt zorgvuldig bewaard in Het Utrechts Archief. Daarom viert de stad dit jaar haar 900-ste verjaardag.

Aan de hand van veertig iconische monumenten reizen we op Open Monumentendag door 900 jaar Utrechtse stadsgeschiedenis: vanaf de eerste jaren nadat het stadsrecht werd verleend, via de hoogtijdagen van de kerkelijke macht in de middeleeuwen tot de afbraak van de stadsmuur, de opkomst van de industrie en de spoorwegen en de meer moderne ontwikkelingen van de laatste decennia.

Uit de vroegste jaren van de stad dateren de zogenaamde stadskastelen aan de Oudegracht, zoals Drakenburg. Dit stadskasteel – de benaming voor een verdedigbaar, stenen woonhuis – dateert al uit de 12^e eeuw. In de loop der tijd is het pand meermaals uitgebreid, aangepast en weer vernieuwd. De restanten van het oudste deel zijn zichtbaar in de kelder. Eén van de bewoners was Frederik van Drakenburg, schepen en schout van Utrecht in de 15^e eeuw.

(Foto: D.C. Goosen, HUA)

Duurzaamheid en renovatie: Slachtstraat Filmtheater
 
Monumentenzorg is eigenlijk per definitie duurzaam: sommige monumenten gaan honderden jaren mee en blijven op die manier behouden voor volgende generaties. Tegelijk kan het een uitdaging zijn om een monumentaal pand op een duurzame manier te behouden, te beheren of te restaureren. Hoe deze uitdagingen in de praktijk worden aangepakt is tijdens Open Monumentendag bij voorbeeld te zien in het Slachtstraat Filmtheater, waar directeur van het Utrechts Monumentenfonds Suzan ter Brake een lezing zal geven over de duurzame renovatie van het monumentale pand.  
De gebouwen aan het Hoogt en de Slachtstraat waren tientallen jaren onderdeel van Filmtheater ’t Hoogt, maar deze organisatie vertrok omdat een deel van de panden getransformeerd zou worden tot woningen en het gebouw aan de Slachtstraat verkocht zou worden. Dit plan van het Utrechts Monumenten Fonds, eigenaar van de panden, ging echter niet door. Jos Stelling, eigenaar van het Louis Hartlooper Complex en Springhaver, kwam toen met het idee om in het complex een nieuwe bioscoop met drie zalen te openen.

Duurzaamheid en toekomst: de Utrechtse singel
 
Als er één monument is dat door zijn ontwikkeling en gebruik bijdraagt aan een duurzame toekomst is dat de Utrechtse singel. Als direct gevolg van de verleende stadsrechten in 1122 werd de singel aangelegd als verdedigingslinie rondom de stad. Nu is het een kilometerslang, groen stadspark. Dat dit geen vanzelfsprekendheid is, weten we maar al te goed. In de jaren 1960 dreigde de hele singel gedempt te worden om plaats te maken voor een rondweg. Uiteindelijk werd dit plan maar voor een klein deel gerealiseerd. Gelukkig is deze historische misser weer ongedaan gemaakt en sinds 2020 is het water van de singel weer rond.
Om dat te vieren programmeren we in samenwerking met het UIT-feest optredens van jonge makers in diverse monumenten langs de singel, o.a. in de Geertekerk, de Nicolaikerk, Gasthuis Leeuwenbergh en museum- en sterrenwacht Sonnenborgh.